Jak nauczyć dziecko przegrywać? To nie jest łatwe pytanie, ale jest to jeden, z którym zmaga się wielu rodziców. Dzieci chcą wygrywać we wszystkim, w co grają. Jak możemy pomóc im zrozumieć wartość przegranej? Oto 7 wskazówek, jak nauczyć dziecko przegrywać!
Na początku chciałabym opowiedzieć Ci historię, którą sam pewnie dobrze znasz. (Dość) spokojne popołudnie, a Twoje dziecko namawia się na grę w swoją ulubioną planszówkę. Siadasz z nim do gry, podekscytowany możliwością spędzenia razem czasu i niecierpliwy, by zobaczyć, czy tym razem uda mu się ciebie pokonać. W miarę postępu gry duch rywalizacji twojego dziecka zaczyna dawać o sobie znać, gdy staje się ono wyraźnie zdenerwowane, gdy traci kolejkę lub gdy kawałek jego terytorium zostaje mu odebrany.
Dopóki nie przeradza się to w złość, zachowujesz spokój. Pragnienie zwycięstwa jest tak wielkie u Twojego dziecka, że przy kolejnej “porażce” zaczyna krzyczeć, rzuca elementy po całym pokoju albo wywala planszę do gry.
Miłe popołudnie przerodziło się w wielkie emocje malucha i trudny czas dla Waszej rodziny. Czy może być inaczej? Jak zrobić, żeby gra planszowa była dla Was czasem zdrowej rywalizacji?
Dlaczego warto uczyć dziecko, jak przegrywać?
Żyjemy w społeczeństwie, w którym każdy chce być zwycięzcą i niestety często zapominamy, że przegrywanie jest ważną częścią życia. Nie zawsze chodzi o to, by wygrać lub być najlepszym. W rzeczywistości niemożliwe jest, by zawsze wygrywać. Im wcześniej nasze dzieci to zrozumieją, tym lepiej.
Kiedy oszukujemy i pozwalamy im wygrywać cały czas, tak naprawdę wyświadczamy im niedźwiedzią przysługę. Nie uczymy ich, jak radzić sobie z rozczarowaniem czy frustracją.
Pozbawiamy je też możliwości uczenia się na własnych błędach. Zwycięstwo nie polega tylko na byciu dobrym. To także suma umiejętności i szczęścia, więc zdarzają się sytuacje, w których nasze dziecko wygrałoby, gdyby kości potoczyły się inaczej lub gdyby jego przeciwnik nie miał tak świetnego układu.
Kiedy jednak nauczymy je przegrywać, będzie wiedziało, jak lepiej radzić sobie z takimi sytuacjami w przyszłości, ponieważ były już wcześniej w takiej samej sytuacji.
Kiedy uczyć dziecko przegrywać?
Przegrywanie jest umiejętnością, której należy uczyć od najmłodszych lat, bo pomoże im to także, gdy dorosną! Nie czekaj więc, aż zagrasz z nimi w gry karciane, by dobrze wytłumaczyć im zasady przegrywania. Zacznij działać już wcześniej, np. gdy ścigacie się z maluchem i wyprzedzasz go na mecie.
7 wskazówek
Oto kilka wskazówek, które dadzą Ci konkretne rady. Podsuną pomysły na to, co możesz powiedzieć do smutnego albo zezłoszczonego dziecka. Przeczytaj ten spis propozycji, czyli dowiedz się, jak nauczyć Twoje dziecko przegrywać!
1. Nie oszukuj i nie zmieniaj zasad
Kiedy oszukujesz i pozwalasz im wygrywać przez cały czas, to tak naprawdę niczego dobrego im nie przekazujesz. Pokaż im, jak radzić sobie z rozczarowaniem czy frustracją.
Po zakończonej rundzie omówcie, co poszło nie tak. Dzięki temu maluchy będą mogły uczyć się na własnych błędach. Czasem możesz pozwolić im wygrać. Ważne, by nie weszło Ci to w nawyk. W większości przypadków najlepiej jest wyjaśnić, że tym razem kości po prostu nie były po ich stronie i że nie ma nic złego w tym, że czasem przegrywasz.
Na przykład:
“W porządku jest przegrać grę od czasu do czasu, ponieważ wygrywanie we wszystkim przez cały czas byłoby niemożliwe.”
2. Nie porównuj dziecka do innych
Gdy chodzi o uczenie dziecka, jak przegrywać, ważne jest, by nie porównywać go z innymi. To może być szkodliwe dla psychiki dziecka i może doprowadzić do tego, że będzie się czuło gorsze lub lepsze od innych. Ważne jest, by Twoje dziecko zrozumiało, że każdy ma inne mocne i słabe strony oraz że wygrywanie i przegrywanie jest częścią życia.
Na przykład:
“Każdy w drużynie piłkarskiej jest dobry w czymś innym. Wiem, że nie jesteś tak szybki jak Janek, ale masz lepszy cel.”
“Zobacz, jak dobrze twoja siostra odpowiedziała na to pytanie. To naprawdę imponujące! Może następnym razem będziemy mogli pracować razem, żebyśmy oboje mogli dobrze odpowiedzieć!”
Unikaj porównań takich jak:
“Twój brat grał lepiej niż ty w piłkę nożną”.
“Jesteś o wiele lepsza w tej grze niż twoja siostra”
Aby uniknąć porównań, zamiast tego wypowiadaj stwierdzenia takie jak: “Dobra robota! Wiem, że to było dla ciebie trudne!” lub “Widzę, jak bardzo czujesz się sfrustrowany. Spróbujmy razem czegoś nowego”
3. Dawaj przykład
Ważne jest, byś dawał swojemu dziecku dobry przykład, gdy chodzi o przegrywanie z klasą. Jeśli Ty reagujesz negatywnie na przegraną, Twoje dziecko prawdopodobnie zrobi to samo. Z drugiej strony, jeśli potrafisz radzić sobie z przegraną z wdziękiem, twoje dziecko prawdopodobnie pójdzie w twoje ślady. Ważne jest, by pozostać pozytywnym i wspierać swoje dziecko, gdy przegrywa. Pomoże im to nauczyć się, jak radzić sobie z porażką w zdrowy sposób.
4. Wykaż empatię, gdy dziecko przegra
Kiedy Twoje dziecko przegrywa, ważne jest, by okazać mu empatię i zrozumienie. Niech wie, że nie ma nic złego w tym, że po przegranej czuje się smutne, sfrustrowane lub złe. Ważne jest, by słuchać swojego dziecka i pozwolić mu wyrazić swoje uczucia. Pomoże im to poradzić sobie ze stratą w zdrowy sposób. Możesz też dodać mu otuchy i zapewnić, że następnym razem będzie w stanie spróbować ponownie i wygrać.
5. Chwal mądrze, gdy dziecko wygra
Ważne jest, by chwalić swoje dziecko, gdy wygrywa, ale musisz też uważać, jak to robisz. Jeśli będziesz nadmiernie chwalić swoje dziecko po każdym zwycięstwie, zacznie ono tego oczekiwać i rozczaruje się, gdy nie wygra. Chwal swoje dziecko w sposób, który sprawi, że poczuje się dobrze, ale nie sprawi, że będzie się czuło uprawniony do zwycięstwa.
Na przykład:
“Jestem z ciebie taka dumna! Pracowałeś naprawdę ciężko i to się opłaciło”
“Świetnie się spisałeś! Widzę, jak bardzo jesteś szczęśliwy.”
“To był bardzo wyrównany mecz, gratuluję wygranej!”
Unikaj zwrotów takich jak:
“Jesteś najlepszy!”
lub
“Wiedziałem, że wygrałbyś.”
Te zwroty sprawiają, że dziecko czuje się lepsze od innych i może oczekiwać, że zawsze będzie wygrywać. Zamiast tego postaraj się być szczery w swoich pochwałach i daj dziecku do zrozumienia, że cieszysz się z jego wysiłku.
6. Zwracaj uwagę na pozytywy
Kiedy twoje dziecko wygrywa, ważne jest, by wskazywać na pozytywy. Świętuj zwycięstwo swojego dziecka i daj mu do zrozumienia, że jesteś z niego dumny. Zachęci to dziecko do dalszej gry i da mu motywację, by wygrać następnym razem.
Podziękuj swojemu dziecku za jego ciężką pracę i przypomnij mu, że zwycięstwo jest sumą szczęścia i umiejętności. Niech wie, że jesteś z niego dumny, niezależnie od tego, jaki będzie wynik gry. Pomoże to Twojemu dziecku poczuć się dobrze we własnej skórze.
Na przykład możesz powiedzieć:
“Jestem z ciebie naprawdę dumny, że tak ciężko pracujesz. Dałeś z siebie wszystko, a to wszystko, o co każdy może prosić”
“Nauczyłeś się jak podkręcać piłkę w locie. Myślę, że przyda Ci się to w kolejnych meczach.”
7. Naucz, że wygrana to suma szczęścia i umiejętności
Naucz swoje dziecko, że wygrana jest sumą szczęścia i umiejętności. Wyjaśnij mu, że ważne jest, by zawsze dawać z siebie wszystko, ale czasem coś nie pójdzie zgodnie z planem. Niech wie, że dobrze jest czuć się rozczarowanym po przegranej grze, ale nigdy nie powinno się poddawać. Zachęcaj swoje dziecko do dalszej gry i uczenia się na błędach.
Zachęcaj dziecko, by szanowało swoich przeciwników i gratulowało im dobrze wykonanej pracy. Gratuluj dziecku jego wysiłków, niezależnie od wyniku gry.
Co jeśli emocje i tak biorą górę?
Jeśli twoje dziecko zaczyna tracić panowanie nad sobą, ważne jest, by zachować spokój. Daj mu do zrozumienia, że rozumiesz, jak się czuje, ale przypomnij mu, jak ważne jest, by zachowywać się po sportowemu. Pomóż mu spojrzeć na sprawę z odpowiedniej perspektywy i zachęć go do uczenia się na błędach.
Podchodź do dziecka ze zrozumieniem. Emocje mogą się pojawić i w przypadku wygranej, i przegranej. Na gorąco możesz pomóż swojemu dziecku, poprzez podrzucenie mu kilku technik regulujących emocje:
Np.
“Jeśli chcesz w coś kopnąć, to mocno kopnij tę piłkę do bramki”.
“Być może pomoże Ci, gdy bardzo głośno krzykniesz, jaki jesteś zły”.
“Weź kilka głębokich oddechów, a potem powiedz mi, co czujesz.”
“Płacz jest w porządku. Czy chcesz, żebym Cię teraz przytulił?”
Dopiero kiedy emocje ucichną, pojawi się czas na rozmowę. Możesz zapytać dziecko:
“Co wtedy czułeś?”
“Czy masz jakiś pomysł, co zrobić następny razem w takiej sytuacji?”
“Jak myślisz, co czuł twój przeciwnik?”
Możesz też opowiedzieć dziecku o swoim problemie z przegrywaniem. Wyjaśnij mu, co ci pomogło opanowywać emocje.
Uznaj trudne emocje związane z przegraną i pomóż dziecku nauczyć się radzić sobie z nimi w zdrowy sposób. Z pewnymi wskazówkami Twoje dziecko może rozwinąć umiejętności, które zostaną z nim na całe życie. Przegrywanie jest nieuniknioną częścią życia.
Gry, w których ważna jest współpraca
A może od czasu do czasu postawicie na grę, w której liczy się współpraca? Nie chodzi tylko o wyzwania sportowe. Dla starszych dzieci może to być gra Hanabi, dla maluszków – “Na jagody” czy “Potwory do szafy”.
W ten sposób pokażesz, że nie chodzi tylko o wygraną. Nie będziesz też musiał dać dziecku wygrać. Każdy może wygrać w grach takich jak ta, nawet jeśli nie zdobędziesz największej liczby punktów lub nie osiągniesz najwyższego poziomu.